Nieuwsbrief augustus 2019 – Acceptatie als voorwaarde voor verandering

Acceptatie is de bereidheid om te voelen wat je op dit moment voelt, te ervaren wat je op dit moment ervaart. Vaak zijn we geneigd om lastige emoties en gedachten te vermijden of ze weg te drukken, kortom ze te controleren (oa. door te piekeren). Vaak worden ze daardoor alleen maar hardnekkiger, en kost het ons veel energie om ze weg te duwen, zoals je probeert een bal onder water te houden... 

Als we lastige emoties als angst, onzekerheid en somberheid accepteren, is hun invloed het minst groot, de duur minder lang en zijn we in staat tegelijkertijd toch het leven te leiden dat we graag willen leiden. Als we ons echter verzetten tegen psychisch leed, zijn we er (vaak) de hele dag mee bezig, stagneert het leven (we gaan lastige situaties vermijden), verspillen we onze energie en doen we intussen niet wat we graag zouden willen: genieten van het leven.

De belangrijkste vraag die we ons moeten stellen om uit deze impasse in ons leven te komen en om de richting van een waardevol leven in te slaan, is: Ben ik bereid om negatieve emoties te voelen? Ben ik bereid om me bang te voelen? Ben ik bereid om me eenzaam te voelen? Ben ik bereid om me onzeker te voelen? Ben ik bereid om me minderwaardig te voelen? Etc. En: ben ik dus bereid om me in situaties te begeven die deze gevoelens oproepen?

Wanneer je deze bereidheid ten volle hebt, kun je stoppen met het vechten of vluchten, met je dagelijkse worstelingen. Compromissen zijn uitgesloten. Je kunt alleen voluit leven, een waardevol leven leiden, wanneer je volmondig ‘ja' zegt tegen pijnlijke emoties, tegen het leven.

Hoe doe je dat, accepteren?

Hoe kan je daarmee beginnen? Stap-voor-stap. De eerste is het observeren van je emoties en erbij blijven. De tweede is door je daadwerkelijk in situaties te begeven die deze emoties zullen oproepen. Het is levenskunst om niet alleen positieve emoties en gedachten in je leven welkom te heten, maar ook ‘psychisch leed’. Niet omdat je zo graag pijn lijdt, maar omdat het bij het leven hoort en omdat lijden ook verbonden is met inzicht en groei: omdat door leed niets vanzelfsprekend is.

Zodra je inziet dat verzet tegen pijn, het willen vermijden van lijden en controle niet meer effectief zijn om een zinvol leven te leiden, zet je al een belangrijke stap.

Wat acceptatie niet is

Voor de volledigheid nog een paar misverstanden over acceptatie:

Acceptatie is niet hetzelfde als gelatenheid, dat je passief het leven moet aanvaarden zoals het is. Dat zou betekenen dat je volledig slachtoffer bent van je omstandigheden en dat het niet zou uitmaken wat je doet. Acceptatie is een actieve, positieve ‘omhelzing van het leven’, het is een vorm van ‘Ja’ zeggen tegen het leven. De kunst is om daarbij een balans te vinden tussen acceptatie en verandering. Dit wordt treffend verwoord in een bekende uitspraak van de non Teresa van Avila:

Geef mij...

de moed om te veranderen wat ik kan veranderen 

de heldere kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen 

de wijsheid om het verschil tussen beiden te zien.

Het is ook niet zo dat je pijn en psychisch leed leuk zou moeten vinden. Je hoeft niet blij te zijn met het leed in je leven. Acceptatie is wel om er vriendschap mee te sluiten, om er vertrouwd mee te raken als onderdeel van je leven en je mens-zijn.  

Wil je hier nu mee aan de slag? Dan kan je de volgende oefening doen.

Oefening ‘Omgaan met lastige gevoelens’*

Zet de wekker op 5 minuten. Probeer deze oefening te doen zonder een speciaal resultaat te verwachten. Het doel is om te leren ruimte te maken voor een lastige situatie of gevoel, er bewust bij stil te staan, in plaats van je ertegen te verzetten.

  1. Neem een situatie in je bewustzijn die je als lastig ervaart. Bijvoorbeeld waar je je verdrietig, boos, gespannen of onzeker over voelt. Of misschien merk je op dit moment een lastig gevoel. Kies geen heel uitdagende situatie, maar een situatie waarbij het oké is om er wat langer bij stil te staan en mee te oefenen. 

  2. Stel vast wat je ervaart als je stilstaat bij deze situatie. Wat merk je in je lichaam? Omvat dit gevoel in je lichaam met je aandacht. Merk op wat er gebeurt. Sta open en wees nieuwsgierig. Probeer mild te zijn. Probeer niets te veranderen en laat toe wat er is en wat er gebeurt. 

  3. Probeer bij deze ervaring te blijven en stel vast: Wat gebeurt er nu? Verandert het gevoel of blijft het hetzelfde? Registreer de gevoelens en gedachten en reacties in je lijf nieuwsgierig en mild. Welke sensaties merk je nu op? Probeer hier met je aandacht bij te blijven.

  4. Herhaal deze stappen een paar keer.

  5. Rond de oefening af als het voor jou weer voldoende is. Je kan ook besluiten nog enkele momenten bij de beweging van de adem te blijven. 

  * Gebaseerd op ‘Handboek meditatief ontspannen', J. Kabat-Zinn, Altamira-Becht (5e druk, 2007)


Meer lezen over acceptatie? Dan raad ik je de bron aan: 

‘Voluit Leven’ (mindfulness of de kunst van het aanvaarden), E. Bohlmeijer en M. Hulsbergen, Boom Uitgevers (2009)